Akçakale ve İşgali
Akçaabat'ın batısındaki Akçakale'de barınan Komnenoslar, Trabzon'un fethi sırasında teslim olmadılar. Kalenin dayanıklılığından yararlanarak direnişlerini yedi yıl sürdürdüler.
Akçakale ancak 1468 yılmda Mahmut Şevket Paşa komutasındaki Türk kuvvetlerince ele geçirilebildi.
Kaynak: Akçaabat-H.Gedikoğlu/Akçaabat Belediyesi Kültür Yayını I.
Trabzon’un 18 km batısında bulunan Akçakale’de denize hâkim bir terasta ilçeye ismini veren kale yer almaktadır. Kalenin 1297-1330 yılları arasında İmparator Aleksios11 tarafından Selçuklulara korunmak amacıyla yaptırıldığı sanılmaktadır. Trabzon’un fethinden sonra Kale yedi yıl daha savunulmuş ve sonra Fatih Sultan Mehmed’in komutanlarından Mahmut Paşa tarafından ele geçirilmiştir. Kuşatma sonunda şehit düşen Mahmut Paşa da kaleye gömülmüştür. Osmanlı döneminde onarım geçiren ve bazı yeni ilavelerle genişletilen kale önemli bir askeri üs olma özelliğini yüzyılımızın başlarına kadar korunmuştur.
Moloz ve kesme taştan yapılan kalenin birçok bölümü yıkılmış olmasına rağmen yinede orijinal görünümünden pek fazla uzaklaşmamıştır. Ancak katlar arasının ahşap oluşu bu bölümlerin günümüze ulaşmasını engellemiştir. Trabzon'un Akçaabat İlçesindeki Akçakale Kalesi'nin kazı ve restorasyon çalışmalarının sürdüğü bildirildi.
Trabzon Müze Müdürü ve Arkeolog Nilgün Yılmazer Salihoğlu, 1297-1300 yılları arasında İmparator 2. Aleksios tarafından Selçuklular'dan korunmak amacıyla yaptırılan, Trabzon'un Fethi'nden sonra 7 yıl direnen ve Fatih Sultan Mehmet'in komutanı Mahmut Paşa tarafından 1468 yılında ele geçirilen Akçakale Kalesi'nde kazı ve restorasyon çalışması yaptıklarını söyledi.
Kazı çalışmalarına alanın yüzeysel araştırması yapılarak başlandığını kaydeden Salihoğlu, şöyle konuştu: "Kazı çalışmalarına sondaj yapılacak alanlar belirlenip kalenin güneydoğu yönünde 5x5 cm ölçülerinde bir alanda sondaj açılarak başlanmıştır. Söz konusu alanda açılan 1. sondaj alanında 55 cm derinliğe inildiğinde Osmanlı ve Bizans dönemine ait olabileceği düşünülen etütlük değerde seramik parçaları ele geçmiş, 120 cm derinliğe inildiğinde ise insan kemiklerine rastlanmış ayrıca 150 cm derinliğe
inildiğinde 4 iskelete daha rastlanmıştır."
Antropoloji konusunda deneyimli uzmanlarca iskeletlerin inceletilmesinin yapılmasının planlandığını anlatan Salihoğlu, sözlerine şöyle devam etti: "Kazının ilerleyen aşamalarında farklı yerlerde söz konusu alanda toplam 5 sondaj açıldı ve bu sondaj alanlarından kalenin kuzeybatı yönünde yer alan 5. sondaj alanında yapılan kazı çalışmalarında ilk aşamada yaklaşık 130 cm derinliğe inildiğinde küçük havan güllelerine rastlanmıştır. 5. sondaj alanının batısındaki sur duvarlarına doğru yapılan kazı
çalışmalarında 140 cm derinliğe inildiğinde 12 cm çapında 155 tane Osmanlı Dönemi'ne ait olduğu düşünülen muntazam bir şekilde dizilmiş top güllelerine rastlanmıştır."
Akçakale Kalesi'nin daha çok mimarisini ortaya çıkarmaya yönelik kazı çalışması yaptıklarını belirten Trabzon Müze Müdürü ve Arkeolog Nilgün Yılmazer Salihoğlu, kalenin mimarisi ortaya çıkarıldıktan sonra restorasyonu yapılarak turizme kazandırılmasının amaçlandığını söyledi.
"Alanın çevre temizliği ve düzenlemesi çalışmalarından sonra Akçakale Kalesi'nin mevcut durumu ortaya çıkarılmıştır" diyen Salihoğlu, "İlimiz Özel İdare bütçesinden Valimiz Nuri Okutan'ın desteğiyle kazı bütçemize 10 bin YTL aktarılmıştır ve bir 10 bin YTL'nin aktarılmasına ilişkin çalışmalar devam etmektedir" ifadelerini kullandı.
Akçakale Kalesi kurtarma kazısı tamamlandığında ve alanın restorasyonuna yönelik çalışmalar bitirildiğinde Trabzon'un yeni bir turizm merkezine kavuşacağını ifade eden Salihoğlu, "İlimize gelen turistlerin ilimizin doğusunda da ağırlanması ve Trabzon merkezdeki taşınmaz kültür ve varlıklarına olan ilginin Akçaabat civarına kaydırılmasının ilimizdeki konaklama gün sayısında artış sağlayacağı düşüncesindeyiz. Akçakale Kalesi hem konumu hem yayla bağlantıları hem plaj bağlantıları ve gerek karayolu
bağlantıları nedeniyle ilimizin güzide turizm merkezlerinden biri haline gelecektir. Kurtarma kazısı ile ilgili tüm çabamız ve gayretlerimiz bu amaçladır" diye konuştu.
Yaklaşık 700 yıllık geçmişe sahip olan Akçakale Kalesi Cumhuriyet döneminde hazine malı olarak devlete devredilmiş, daha sonra mülkiyeti Kokanalioğulları ailesine geçmişti. Akçakale Kalesi, 1949 yılında 10 lira karşılığında Hasan Genç isimli vatandaş tarafından satın alınmış Hasan Genç ve oğulları kaleye sahip çıkmak yerine zeminine toprak dökerek tarla olarak kullanmıştı. Tarihi kale, ancak 2005 yılında 485 bin YTL bedelle kamulaştırılarak restorasyon çalışmalarına başlanmıştı.
Trabzon'un 18 kilometre batısında bulunan Akçakale'de denize hakim bir yamaçta beldeye ismini veren kalenin birçok bölümü yıkılmasına rağmen kale ana gövdesiyle kendini gösteriyor.
.png)
