Başbakanlık Osmanlı Arşivi'nde bulunan belgeler, 16.yüzyılın ilk yarısında 106 köyün Akçaabat bucağına bağlı olduğunu gösteriyor Sicil-mahfuz defterinin 11 Muharrem 1252 (1836) günlü sayfasında da Akçaabat'a bağlı köy sayısının 126 olduğu görülüyor. Bu köylerin önemli bir bölümü değişik zamanlarda Akçaabat'tan ayrılıp Trabzon'a ya da yeni kurulan ilçelere bağlandı. Bir bölümü de beldeleşen köylerin mahallesi konumuna girdi. Bugün Akçaabat ilçesine bağlı olan köy sayısı 50'dir. Yöredeki yabancı yer adlarının değiştirilmesi için Akçaabat'a bağlı köylere ve mahallelere ilginç adlar önerilmiştir. bu adlar şöyle sıralabilir
Köyün Adı: AHANDA, Önerilen ad: Kavaklı , Verilen ad: Kavaklı
Köyün Adı: AKÇAKALE, Önerilen ad: Akçakale, Verilen ad: Akçakale,
Köyün Adı: BODAMİVA, Önerilen ad: Gülistan, Verilen ad: Derecik,
Köyün Adı: BOTONOZ, Önerilen ad: Saidiye, Verilen ad: Bozdoğan,
Köyün Adı: ZAGERA, Önerilen ad: Hıdırnebi, Verilen ad: Ağaçlı,
Köyün Adı: CANENİ, Önerilen ad:Erikli, Verilen ad: Cevizli,
Köyün Adı: CAVANA, Önerilen ad:Saraybahçe, Verilen ad: Salacık,
Köyün Adı: CAVARA, Önerilen ad: Kanice, Verilen ad: Akdamar
Köyün Adı: CERA, Önerilen ad: Çamlıdere, Verilen ad: Çamlıdere,
Köyün Adı: ÇAHORİ, Önerilen ad: Derbent, Verilen ad: Yalıköy,
Köyün Adı: ÇARŞUDA, Önerilen ad: Araköy, Verilen ad: Akören,
Köyün Adı: ÇİLEKLİ, Önerilen ad: Çilekli , Verilen ad: Çilekli,
Köyün Adı: DÜRBİNAR, Önerilen ad: Osmaniye , Verilen ad: Dürbinar,
Köyün Adı: ESKİKÖV, Önerilen ad: Eskiköy , Verilen ad: Eskiköy,
Köyün Adı: FAKELENZA, Önerilen ad: Sukütlü , Verilen ad: Demlitaş,
Köyün Adı: FİZ, Önerilen ad: Fidancık , Verilen ad: Demirci,
Köyün Adı: GALİNOS, Önerilen ad: Yenicami , Verilen ad: Ortamahalle,
Köyün Adı: GELİVA, Önerilen ad: Çobanlı , Verilen ad: Karaçam,
Köyün Adı: HALDANDOZ, Önerilen ad: Zeytinlik , Verilen ad: Zeytinlik,
Köyün Adı: HARAKA, Önerilen ad: Harkbaşı , Verilen ad: Yolbaşı,
Köyün Adı: HATELİTA , Önerilen ad: Ertuğra , Verilen ad: Karacakaya,
Köyün Adı: HELVACI , Önerilen ad: Helvacı , Verilen ad: Helvacı,
Köyün Adı: HOLKU , Önerilen ad: Aydınlı , Verilen ad: Tepegören,
Köyün Adı: HORCOROT, Önerilen ad: Kızılot , Verilen ad: Dumankaya,
Köyün Adı: İSPENDAM, Önerilen ad: Ruğanlı, Verilen ad: Çatalzeytin,
Köyün Adı: İLANA, Önerilen ad: Alsancak , Verilen ad: Uğurlu,
Köyün Adı: İLE, Önerilen ad: Tepeköy , Verilen ad: Akçaköy,
Köyün Adı: KALANİMA, Önerilen ad: Camiönü, Verilen ad: Söğütlü,
Köyün Adı: KALEĞRA, Önerilen ad: Beşirli, Verilen ad: Meşeli,
Köyün Adı: KALOYNA, Önerilen ad: Bekçiler, Verilen ad: Oğulkaya,
Köyün Adı: KALYARA , Önerilen ad: Cemaliye, Verilen ad: Çiçeklidüz,
Köyün Adı: KARAMAN, Önerilen ad: Karaman, Verilen ad: Karaman,
Köyün Adı: KARİKLİYA, Önerilen ad: Karaman, Verilen ad: Meydankaya,
Köyün Adı: KARZİYA, Önerilen ad: Dereköy, Verilen ad: Gökçekaya,
Köyün Adı: KOFTEZ, Önerilen ad: Şahin, Verilen ad: Üzümlü,
Köyün Adı: KOKONA, Önerilen ad:Alacaköy, Verilen ad: Uçarsu,
Köyün Adı: KORYANA, Önerilen ad:Gedikli , Verilen ad: Acısu,
Köyün Adı: KUDUNA, Önerilen ad:Değirmenli, Verilen ad: Kayalar,
Köyün Adı: KUREBİ, Önerilen ad:Mahmutiye, Verilen ad: Baltacı,
Köyün Adı: KUTOZ, Önerilen ad:Kayalar, Verilen ad: Korucu,
Köyün Adı: LEFKA, Önerilen ad:Türkmenli , Verilen ad: Çınarlık,
Köyün Adı: KUZARİ, Önerilen ad:Muhçular , Verilen ad: Benlitaş,
Köyün Adı: LAHANA, Önerilen ad:Çevizli , Verilen ad: Yeşilyurt,
Köyün Adı: LALANK, Önerilen ad:Laleli, Verilen ad: Karpınar,
Köyün Adı: MALA, Önerilen ad:Gürgenli, Verilen ad: Çevizlik,
Köyün Adı: MAYER, Önerilen ad:Kaban, Verilen ad: Fındıklı,
Köyün Adı: MAZARA, Önerilen ad:Akşanlı, Verilen ad: Gökçebel,
Köyün Adı: MERSİN , Önerilen ad:Mersinli, Verilen ad: Mersin,
Köyün Adı: METİNGANİYA, Önerilen ad:Plevne, Verilen ad: Sertkaya,
Köyün Adı: MİMERA, Önerilen ad:Muratlı, Verilen ad: Erikli,
Köyün Adı: MUCURA, Önerilen ad:Salihli, Verilen ad: Doğanköy,
Köyün Adı: MUHOLA, Önerilen ad:Osmancık, Verilen ad: Kuruçam,
Köyün Adı: PANAKOTLA, Önerilen ad:Dağköy, Verilen ad: Küçüktepeköy,
Köyün Adı: POLİTA, Önerilen ad:Çeşmeli, Verilen ad: Pazarcık,
Köyün Adı: PULATHANE, Önerilen ad:Barbaros, Verilen ad: Akçaabat,
Köyün Adı: SALARİ, Önerilen ad:Kibarlı, Verilen ad: Santaş,
Köyün Adı: SATARİ, Önerilen ad:Kalecik, Verilen ad: Kaleönü,
Köyün Adı: SERA, Önerilen ad:Sarayköy , Verilen ad: Yıldızlı,
Köyün Adı: ŞİNİK, Önerilen ad:Şinik, Verilen ad: Şinik,
Köyün Adı: ÜSTÜRKİYA, Önerilen ad:İskeleköy, Verilen ad: Darıca,
Köyün Adı: VARA, Önerilen ad:Kirazlık, Verilen ad: Kirazlık,
Köyün Adı: VARTARA, Önerilen ad:Azmiye, Verilen ad: Taşlıca,
Köyün Adı: VAYTON, Önerilen ad:Alemdar, Verilen ad: Ambarcık,
Köyün Adı: VAZILDİMENA, Önerilen ad:Kamçılı, Verilen ad: Yeşiltepe,
İçişleri Bakanlığı'nın 25 Haziran 1958 gün ve 22105-7304 sayılı genelgesiyle ülkedeki Rumca ve Ermenice köy adları Türkçe adlarla değiştirildi. Arapça ve Farsça köy adlarıyla semt, mezra, yayla adları olduğu gibi kaldı. Köylerin eski ve yeni adları, köylerle ilgili bilgilerin içindedir.
ACISU (Koryana):
Eskiden Metinganiya Köyleri diye anılan 8 köyün en büyüğüdür. Şinik, Ortalan, Ambarcık, Kuruçam, Arpacılı köyleri ve oldukça yüksek tepelerle çevrilidir. Ortalama yükseltisi 600 rn dolayındadır. Köyün güneyi, Karadağ eteklerine dayanır. Nesi, Düzmahalle, Kumsal, Horoften, Raşi, Guney, Kıran adı verilen semtlere' ayrılmıştır. Köyün Akçaabat'a uzaklığı 17 km, nüfusu 1350 dolayındadır . Acısu köyünün ne zaman kurulduğu bilinemiyor. Trabzon'un fethinden sonra köye ilk yerleşenlerin Azaklıoğulları, Alioğulları ve Kalaycıoğulları olduğu söyleniyor. Günümüzde köy halkı Ağan, Akan, Albayrak, Alkan, Aydınlık, Ayvaz, Bahadır, Başimamoğlu, Çağlar, Çelik, Demir, Doğan, Durmuş, Gedikli, Işıksal, Kalaycı, Kaya, Koç, Köse, Özkurt, Şahin, Şahinkaya, Tanınmış, Tosun, Uçüncü, Yanık, Yirmibeş soyadlanyla anılıyor.
AĞAÇLI (Zagera):
Hıdırnebi Kayası eteklerinde kurulan büyük köylerden biridir. 1990 yılı başlarında Aydın ve Ağaçlı adıyla iki ayrı köye bölündüğü halde 2 bini aşkın nüfusu vardır. Çilekli, Karaçayır, Meşeli, Aydın köyleriyle sınırlanmıştır. Dört yanı dağlar ve tepelerle çevrili olan Ağaçlı köyü Akçaabat'ın 23km uzağındadır. Köy halkı Abonoz, Akdağ, Aksu, Altın, Apaydın, Arslan, Aydın, Ayvaz, Bayraktar, Biryan, Çil., Bulut, Çağlar, Demir, Dibiç, Durna, Ekici, Kahraman, Kasap, Karabulut, Keskin, kısakol, Metin, Ocak, Ozdemir, Oztürk, Pehlivan, Peker, Salih, Sanalioğlu, Selimoğlu, Şahin, Şaras, Şentürk, Şimşek, Taş, Yıldız ve Yılmaz soyadlarıyla anılır.
AKDAMAR (Cavara) :
Kıyıdan 10 km içerde, Akçaabat-Düzköy karayolunun doğu yakasında yer alan Akdamar köyü Akören, Yeşilyurt, Alsancak, Tatlısu, Kirazlık, Cevizli köylerin ortasında kurulmuştur. Yerleşim alanı çok dağınık olduğundan köy toprakları Akdamar, Alsancak ve Tatlısu adıyla üç ayrı köye ayrılmıştır. Köyün Muzilya, Karanlı, Kuturoğlu, Emirali, Habibli adlı kesimlerindeki toplam 156 hanede 850 nüfus yaşamaktadır. Köy halkı Akdeniz, Aktaş, Bayraktar, Bayram, Birinci, Bostan, Bulut, Çakır, Çalık, Genç, Değirmenci, Demirtaş, Dereli, Develi, Doksanbir, Eraydın, Gülgör, Gür, Kalaycı, Madep, Öksüz, Özkan, Pıras, Şahinkaya, Şentürk, Topal, Usta, Uğurlu Üçüncü, Yazıcı, Yetim soyadlanyla anılır. Deniz düzeyinden ortalama yükseltisi 500 rn dolayındadır.
AKÖREN (Çarşuda):
Söğütlü deresi vadisinin 3 km iç kesiminden kuzeydoğuya doğru uzanan sırtlar üzerinde kurulmuştur. Akçaabat'tan 8 km uzaklıkta bulunan Akören köyünün Arnavutluk ve Mora'dan gelen göçmenler tarafından kurulduğu söyleniyorsa da bunu kanıtlayan belgeler bulunamamıştır. Vadi tabanından tepelere doğru ayrı ayrı adlarla anılan mahalleler sıralanır. Doğusunda Uğurlu, batısmda Çiçeklidüz, kuzeyinde Demirci, güneyinde Yeşilyurt köyü vardır. Köyün nüfusu 700 dolayındadır. Köy halkı Acuner, Akçay, Akdeniz, Akpınar, Aksu, Aydın, Bektaş, bıyıklı, Çapkınoğlu, Davutoğlu, Ertem, Gürsoy, Güven, Hayal, Usta, İnceler, Morada, Örseloğlu, Sezen, Seven, Sonel, Şahin, Şemürk, Yılar, Yılmaz, Yol, Yomralı soyadlarıyla anılır.
ALSANCAK :
1985'te Akdamar köyünün üçe bölünmesiyle oluşan köylerden biridir. Söğütlü deresinin iki yakasında yer alır. Akdamar , Tatlısu, Bozdoğan, Şinik ve Cevizli köylerinin çevrelediği alan içinde yer alır. Akçaabat'a uzaklığı 11 km, nüfusu 374'tür.
AMBARCIK (Vayton):
Acısu, Ortaalan, Demirkapı köyleriyle Dörtyol ve Doğaköy beldelerinin mahalleleri arasında kalan Ambarcık köyünün Akçaabat'tan uzaklığı 17 km, nüfusu 813'tür. Köy halkı Altmış, Aydın, Ayvaz, Bayraktar, Birinci, Burnaz, Bulut, Boz, Can, Çelik, Çolak, Kuştul, Memiş, Metin, Pınar, Turalı, Üçüncü, Yılmaz soyadlarıyla anılır.
ARPACILI:
Metinganiye köyleri diye anılan Bozdoğan, Zaferli, Gümüşlü, Sertkaya, Kemaliye, Kuruçam, Acısu köylerinin ortasında yer alır. Köyü ikiye ayıran Acısu deresinin yamaçlarında kurulmuştur. En yüksek yeri Şinik tepesidir. Akçaabat'a uzaklığı 15 km dir. Kuruluş tarihi bilinemeyen köyün adı, buraya ilk gelen Arpacıoğlu ailesinin adından kaynaklanır. 80 hanelik köyde oturan 410 nüfus Arpacı, Aydın, Batar, Bayram, Boz, Kalaycı, Kılıç, Taşkıran, Topal, Uçüncü, Yazıcı soyadlarını taşır.
AYDIN:
Ağaçlı köyünden ayrılıp bağımsız köy olan Aydın köyü, aynı köyün batısındadır. Trabzon'un fethinden sonra köye gelen Kasaboğlu, Hamurcuoğlu, Aydm, Şemürk, San, Dibiç, Şaras, Lugos aileleri bugünkü köy halkının atalarıdır. Köydeki 200 hanede 1895 nüfus vardır.Akçaabat'a uzaklığı 25 km dir.
BOZDOĞAN (Botonoz):
Metinganiya köyleri diye anılan vadinin ilk köyüdür. Alsancak, Şinik, Arpacılı, Zaferli köyleriyle çevrilidir. Akçaabat'a uzaklığı 11 km, nüfusu 451dir. Köyde oturanlar Gedikli, Hatipoğlu, İhtiyar, Kalaycı, Parlayan, Üçüncü soyadlarıyla anılır. Köy topraklarının önemli bir bölümü çorak sırtlardan oluşur.
ÇAMLICA (Geliya):
Darıca beldesinden iç kesimlere ayrılan yolun 6 km uzağında kurulmuştur. Doğusunda Meşeli, batısında Adacık beldesinin Benlitaş mahallesi, güneyinde Çilekli, kuzeyinde Darıca beldesinin Karaçam mahallesi vardır. Köy ayrıca Karaali, Cezayirli, Salihli, Köroğlu adıyla anılan semtlere aynlır. Akçaabat'a uzaklığı 9 km, nüfusu 695'tir. Köyde oturanlar Aydın, Bayram, Bulut, Dilber, Cezayirli, Kara, Karaali, Köroğlu, Kutrup, Salihoğlu, Torlak, Tuba, Türker soyadlarıyla anılır.
ÇAMLIDERE:
1957 yılına dek Cera diye anılan köyün aynı yıl ikiye bölünmesiyle bağımsız köy olan Çamlıdere, doğu yönünden Çatalzeytin deresi, batı ve kuzeyden Akçakale, güneyden Adacık beldesinin mahalleleriyle çevrilidir. Osmanlı döneninde köye ilk gelenler Derçin, Köse, Zurnacı, Kereşen, Aslan, Baysal, Çelik, San, Yılmaz, Bayraktar soyadını taşıyan ailelerdir. Köyde ayrıca Akın, Şen ve Türk soyadını taşıyanlar da vardır. Köyün Akçaabat'a uzaklığı 12 km, nüfusu 373'tür.
CEVİZLİ (Caneni):
Söğütlü deresi vadisinin 12 km içine, vadinin doğu yamaçlarında kurulrnuştur. Alsancak, Kirazlık, Koçlu, Şinik köyleriyle çevrilidir. Köyün ayrıca Hotamanlı ve Kuz adlı 2 semti vardır. Akçaabat'a uzaklığı 13 km, nüfusu 410'dur. Köy halkı Altuntaş, Armutlu, Aydın, Burgucu, Burnaz, Çoban, Hotaman, İmam, Karamus, Kubaliç, Pehlivan ve Yıldız soyadlarıyla anılır.
CEVİZLİK (Mala):
Cevizlik, 1952'de Uçarsu köyünden ayrılıp bağımsız köy oldu. Köy Mala ve Avroy (Çardaklı) adlı iki semtten oluşur. 1915'te Ereni'lerin köyden ayrılrnasıyla önce Sağlam ve arkasından Cirit, Başocak, Aktaş, Karpuz, Birinci, yılmaz, Köroğlu, Bıyıklı, Bayraktar, Çavuş, Bülbül, Şahin bu köye gelerek yerleştiler. Köydeki aileler ayrıca Akbaş, Akbulut, Akyüz, Altunbaş, Altuntaş, Arslan, Bayburt, Bostan, Kahraman, karadirek, Karataş, Kitapçı, Kurt, Kuvvet, Öksüz, Uzun, Yurtsever soyadlarıyla anılır.
ÇINARLIK (Lefka):
Söğütlü deresi vadisinin batı yamaçlarında, kıyıdan 6 km içerde kurulrnuştur. Kuzeydoğu yönünden Helvacı, batıdan Fıstıklı, kuzeyden Tütüncüler , güneydoğudan Çiçeklidüz ve Meydankaya köyleriyle çevrilidir. Köyün ayrıca Uçururn, Cami ve Sırt adlı semtleri vardır. Köyde oturan 475 nüfus Akbuluk, Ayvaz, Aydınçakır, Aydınşakir, Boğuşlu, Değirrnenci, Ekici, Kalaycı, Mısır, Türkrnen, Yalçınkaya soyadlarıyla anılır.
ÇİÇEKLİDÜZ (Kalyara):
Söğütlü deresinin 6 km iç kesiminde kalan dik ve engebeli yamaçlarda ve bu yamaçların eteğinde kurulmuştur. Doğudan Demirci, batıdan Meydankaya, güneyden Akören, kuzeyden Helvacı köyü ile sınırlıdır. Köyün içinde ayrıca;Aşağımahalle, Yukarımahalle, Kazancılar, karayemişlik adıyla anılan semtler vardır. Akçaabat'a uzaklığı 7 km, nüfusu 815'tir. Köy halkı Akaydın, akyol, Aydın, Bal, Baltacı, Birinci, Çiftçi, Demirci, Eraydın, Hancı, İmamaoğlu, Kazancı, Mumcu, Oztürk, Samuk, Tek, Tiryaki, Yıldız, Yurtsever soyadlarıyla anılır.
ÇİLEKLİ:
Köyün doğusunda Meşeli ve Çamlıca köyleri, batısında Kovanlı, güneyinde Karaçayır, kuzeyinde Samsun köyleri yer alır. Akçaabat'ın 15 km uzağındadır. Köyde oturan 278 nüfus Alibaş, Çansız, Durdu, Kırcı, Kolamaç, Köroğlu, Kul, Kum, Kumbar, Öksüz, Öztürk, Pervan, Şentürk, Türkmen, Ulus, Verep soyadlarını taşır.
ÇUKURCA:
Yıldızlı deresi vadisindeki köylerin son durağıdır. Doğu ve kuzey yönleri Maçka ilçesine, batısı Cevizlik, güneyi Uçarsu köylerine dayanır. Akçaabat'a uzaklığı 22 km, nüfusu 400 dolaylarıdır. Köy halkı Batur, Bayram, Cesur, Çolak, Koyun, Hasta, Ozmen, Topal, Tosun, Ulusoy, Yayla soyadlarıyla anılır.
DEMİRCİ (Fiz):
Geniş bir yerleşim alanına yayılan Demirci köyü, buraya ilk yerleşenlerin adından kaynaklanan Karpuzlu, Kolotlu, Komarlı, Küçük Fiz ve Ortamahalle semtlerinden oluşur. Doğudan Uğurlu, batıdan Kayalar, kuzeyden Osmanbaba mahalleleri, güneyden Çiçeklidüz kôyü ile çevrilidir. Akçaabat'ın 8 km uzağında bulunan Demirci köyünün Akbulut, Aydın, Başaran, Değirmenci, Erbaşaran, Karpuz, Kolot, Komar, Öztürk, Yavuz soyadlarıyla anılan 1175 nüfusu vardır.
ÖZDEMİRCİ:
Demirci köyünden ayrılmış olup ilçe merkezine uzaklı 8 km dir. Bağlı olarak 3 adet mahallesi bulunmaktadır. 2000 nüfus sayımına göre nüfusu 349 kişidir.
DEMİRTAŞ (Fakelenza):
Yıldızlı deresi vadisinin batı yamaçlarında kurulmuştur .Doğusunda Karaman, batısında Demirci, güneyinde Uğurlu, kuzeyinde Yıldızlı yer alır. Köydeki yaşlıların anlattığına göre köyün ilk yerlileri, Trabzon'un fethine katılan ''90.Alay''dan birkaç asker ile Konya'dan gelen bir ailedir. Soyadı yasası çıkınca askerlerin torunları Doksan, Konya'dan gelen ailenin torunları ise Tütüncü. soyadını almıştır. Kôyde ayrıca Çoban, Onur, Özcan, Özer, Öztürk, Özdemir, Hacısalihoğlu, Salih, Uzun soyadı alan ailer vardır. Demirtaş köyünün Akçaabat'a uzaklığı 11 km, nüfusu 380'dir.
DEMİRKAPI(İstera):
Demirkapı köyünün ilçe merkezine uzaklığı 20 km olup, güneyinde Aykut ve Dörtyol Beldeleri, kuzeyinde Ambarcık ve Tepegören köyleri yer alır. 2000 nüfus sayımına göre nüfusu 795 dir.
ESKİKÖY:
Akçakale deresi vadisinin arka sırtlarında bulunan Eskiköy Karpınar, Sarıca, Serpil ve Taşlıca adlı yerleşim yerleriyle çevrilidir. Akçaabat'a uzaklığı 20 km, nüfusu 793'tür. Eskiköy'ü kuranların Horasan'dan Şalpazarı'na, oradan da buraya gelerek yerleştikleri söyleniyor. Köy halkı Akgün, Bayır, Boz, Bülbül, Cimcim, Çağlar , Çavuş, Çevik, Durmuş, Güven, İmam, Memiş, Malkoç, Sever, Sevim, Tosun soyadlarıyla anılır.
FINDIKLI:
Yıldızlı deresi vadisinin 14 km iç kesiminde, vadinin iki yamacında kurulmuştur: Doğudan Akçaköy beldesi, batıdan Uçarsu, Çukurca köyleri, güneyden Maçka ilçesi, kuzeyden Yolbaşı ve Dumankaya köyleriyle sınırdaştır. Akçaabat'a uzaklığı 20 km, nüfusu 1227'dir.
FISTIKLI (Dimena):
Söğütlü deresi vadisinin 8 km iç kesiminde, vadinin batı sırtlarında kurulmuştur. Doğusunda Çınarlık. batısında ve güneyinde Yeşiltepe köyü ile Söğütlü deresi yer alır. Önceleri Vazıldimena adlı tek bir köyün mahallesi iken sonradan aynı köyün ikiye ayrılmasıyla bağımsız köy konumuna geldi. Söğütlü deresi vadisinden Kırandüzü'ne doğru uzanan Fıstıklı köyü Gurdes boğazında Ortaköy'le birleşir. Osmanlı döneminde buraya ilk gelenler sırasıyla Kamçı, Kasap, Güner, Taşçı, Ayvaz adıyla anılan ailelerdir. Ayvazoğulları sonradan Çınarlık köyüne taşındılar. Köyde ayrıca Çiçek, kambur, kama, Mısır, Üstünal soyadı alan aileler vardır. Fıstıklı köyünün Akçaabat'a uzaklığı 12 km, nüfusu 288'dir.
GÜMÜŞLÜ (Salayra):
Sertkaya köyünden ayrılan yeni bir köydür. Sertkaya, Arpacılı ve Zaferli köyleriyle sınırlıdır. Akçaabat'a uzaklığı 13 km, nüfusu 640'tır.
HELVACI:
Kıyıya yakın köylerden biri olan Helvacı, Söğütlü deresi vadisinin 3 km iç kesiminde ve batı yakasındadır. Gaydanlı, Buluşki, Ortamahalle, Yukarımahalle adıyla anılan 4 ayrı semtten oluşur. Ortamahalle ötekilere göre daha kalabalık, Gaydanlı daha yüksektir. Toplu yerleşimin bulunduğu sayılı köylerden biridir. Küçükosmaoğlu adıyla anılan ailenin Osmanlı döneminde bu köye gelen ilk yerliler olduğu söyleniyor. Köy halkı Akgün, Aktaş, Akyüz, Aygün, Azizoğlu, Bal, Baş, Çaylı, Çorak, Emiroğlu, Gaydan, günher , Karabak, Keleş, Küçük, Küçükosmanoğlu, Mumcu, Nohut, Özakgün, Sayın, Şen gibi soyadlarla anılıyor. Akçaabat'ın 6 km uzağında bulunan köyün nüfusu 448'dir.
KALEÖNÜ (Satari):
Akçaabat'ın arka kesiminde eskiden Satari diye anılan köyün 1967'de ayrılmasıyla oluşan köylerden biridir. Köyün adı, kuzeybatısındaki kale kalıntısından kaynaklanır. Kireçhane deresinin 7 km iç kesimindeki yamaçlarda kurulmuştur. Nüfusu 1307 dolayındadır. Köyün başlıca semtleri buraya ilk yerleşen Seyisoğlu, Kerametoğlu, Kahramanoğlu, Kamiloğlu ailelerinin adlarıyla anılır. Bunlar ve bunlardan sonra gelenler Acar, Aktepe, Ayvaz, Boz, Bozali, Bülbül, Çakıcı, Çiftçi, Demirci, Dilber, Durna, Durusoy, Emiral, Enli, Erol, Günaydın, Güner, Güney, Kaba, Gürses, Hamzaoğlu, Kahraman, Kamiloğlu, Kara, Karakullukçu, Kasap, Köse, Mısır , Mumcu, Ömeroğlu, Parlak, Sağnak, Seis, Sever, Şener, Şentürk, Torun, Tuma, Yavruoğlu, Yılmaz ve Zeynel soyadı ile anılır.
KARAÇAYIR (Zonida):
Ağaçlı ve Çilekli köylerinin arasında, Meşeli köyününün güneybatısındadır. Batı yönünden Çarşıbaşı sınırına dayanır. Akçaabat'tan Uzaklığı 24 km, nüfusu 245'tir. Köy halkı Ağasalihoğlu, Altın, Ayvaz, Azaklı, Baytar, Bozali, Bulut, Demir, Keskin, Uygun ve Yılmaz soyadlarıyla anılır.
KARPINAR (Lalank):
Akçakale beldesinin arkasında kalan sırtın batı yamacında kurulmuştur. Doğu yönünde Güneyköy, batısında Çarşıbaşı ilçesine bağlı Yeşiltepe köyü, güneyinde Baltacı ile Çilekli, kuzeyinde Gökçekaya ve Eskiköy yer almaktadır. Akçaabattan Uzaklığı 16 km, nüfusu 788'dir. Köyde oturanlar Akgün, Bayraktar, Aslan, Bıyık, Bıyıklı, Çağlar, Çakır, Kara, keçeci, Özmen, Uğurlu ve Yılmaz soyadlarını almışlardır.
KEMALİYE:
Sertkaya, Arpacılı, Kuruçam köylerinin arasında yer alan küçük bir köydür. Sertkaya köyünden ayrılmıştır. Köy halkı Aksu, Aygün, Birinci, Çeran, Cinali., Cinemre, Çakmak, Demirci, Demir , Doğan, Güler , İmamoğlu, İnanoğlu, Kenan, Kerimoğlu, Yaman, Yavuz, Yazıcı, Zorlu soyadlarıyla anılır. Toplam nüfusu 377olan Kemaliye köyü Akçaabat'ın 15 km uzağındadır.
KİRAZLIK (Vara):
Söğütlü deresi vadisinin doğu yakasında, vadi yamacının sırtlarında kurulmuştur. Doğusunda Yeşilyurt, batısında Koçlu ve Cevizli, güneyinde Akdamar, kuzeydoğusunda Akören köyleri yer alır. Zafer, Cevizlik, Dikili, Topçulu, Yenimahalle adını taşıyan semtlerden oluşur. Akçaabat'a uzaklığı 17 km dir. Köydeki 205 hanede 1089 nüfus bulunmaktadır. Osmanlı döneminde köye ilk yerleşenler sırasıyla Dorooğulları, Hocaoğulları, Keleşoğulları, Sirimoğulları, Uzunhüseyinoğulları'dır. Bunların yakınları günümüzde Acer, Adem, Akbaş, Akbulut, Aslan, Altuntaş, Aydın, Başocak, Bayburtlu, Berber, Bostan, Bulut, Demirci, Demirtaş, Kahraman, Karabak, Karpuz, Kazancı, Keleş, Kuru, Küçük, Latif, Metin, Pervan, Sofu, Şahin, Tiryaki, Tombul, Topçu, Uzun, Varol, Yahyaoğlu, Yetim, Yılmaz, Yol soyadlarıyla anılıyor.
KOÇLU:
Kirazlık köyünden ayrılan küçük bir köydür. Kirazlık köyü, Akpınar beldesi, Cevizli köyü ile çevrilidir. Akçaabat'tan 23 km uzaklıktadır. Nüfusu 258 dolayındadır.
KURUÇAM (Muhula):
Söğütlü deresinin kollarından biri olan Acısu deresi vadisindeki köylerden biridir. Çevresinde Acısu, Şinik, Kemaliye, Arpacılı, Sertkaya köyleri yer alır. Güney yönü Karadağ eteklerine dayanır. Akçaabat'tan 16 km uzaklıktadır. Köy nüfusuna kayıtlı olan 833 nüfus Altıntaş, Akçay, Akdemir, Aydın, Bakırcı, Balcı, Bakioğlu, Berber, Birinci, Gedikli, Gedikoğlu, İkinci, Kandemir, Lüleci, Murat, santaş, Tosun, Uzun ve Üçüncü soyadlarıyla anılır.
MADEN:
Yıldızlı deresi vadisinde yer alan yeni köylerden biridir. Fındıklı köyünden ayrılıp bağımsız köy oldu. Yolbaşı, Dumankaya, Uçarsu, Fındıklı köyleriyle çevrilidir. Akçaabat'a uzaklığı 21 km, nüfusu 303'tür.
MEŞELİ (Kaleğra):
Kavaklı deresi vadisinin 7 km iç kesiminde yer alan Meşeli köyü, doğudan Ağaçlı, batıdan Kaleönü köyleriyle güneyden Darıca ve Kavaklı beldelerinin ortasında kalır. Kuzeyden Hıdırnebi Kayası'nın eteklerine dayanır. Köy yüksekçe bir tepe ile bu tepenin doğu yamacında kurulmuştur. Akçaabat'a uzaklığı 8 km, nüfusu 809'dur. Osmanlı döneminde buraya ilk yerleşenler Beşiroğlu, Pehlivanoğlu, Köroğlu, Hacısalihoğlu, Saraloğlu, Pakoğlu ve Altun aileleridir. Bu aileler ve onlardan sonra gelenler Hacısalihoğlu, Cezayirlioğlu, Caferoğlu, Çavuşoğlu, Velioğlu, Afacan, Baş, Çelik, Duma, Eraslan, Gurbetli, Hancı, Kaba, Karakuş, Karakullukçu, Öztaşçı, Pak, Pehlivan, Sarali, Savur, Şener, Şentürk, Tiryaki, Talip, Türk soyadlarını aldılar.
MEYDANKAYA (Karikliya):
Söğütlü deresi vadisinin 6 km iç kesiminde, dere yatağından başlayıp doğu yamaçlarına doğru hızla yükselen yamaçlarda kurulmuştur .Deremahallesi, Ortamahalle, Yukarımahale adlı üç semtten oluşur. Çiçeklidüz, Çınarlık, Helvacı Tatlısu köyleriyle sınır komşusudur. Akçaabat'ın 7 km uzağındadır. Köydeki 71 hanede oturan 376 nüfus Aslan, Ayyaz, Çıkrıkçı, Çırak, Durmuş, Kazancı, Mumcu, Muşmul, Şentürk, İşin, Yayan, Yılmaz soyadlarıyla anılır.
ORTAALAN (İpsil) :
Söğütlü deresi vadisinin orta kesimlerindeki Şinik, Acısu, Ambarcık köyleriyle Dörtyol beldesinin Karacakaya ve Pazarcık mahalleleri arasında yer alır. Akçaabat'a uzaklığı 17 km, nüfusu 694'tür. Köy nüfusuna kayıtlı olanlar Ayvaz, Bostan, Çalık, Çavuş, Çelik, Demirci, Dil, Kuş, Okumuş, Özbaysal, Şen, Popal, Türk, Yazıcı soyadlarını almışlardır.
ORTAKÖY
Eski adı Satari olan büyük köyün bölünmesiyle oluşan 3 köyün ortasında kaldığı için Ortaköy adını almıştır. Kaleönü köyü, Tütüncüler ve Fıstıklı köylerinin arasında yer alır. Akçaabat'tan 10 km uzaklıktadır. 710 kişiden oluşan nüfusu Aktepe, Bozali, Çiloğlu, Demirbaş, Demirci, Günaydın, Güner, Kaba, kara, Mısır, San, Seis, Seyis, Şafak soyadlarıyla anılır.
ÖZAKDAMAR:
İlçe merekzine uzaklığı 12 km olup, 2000 nüfus sayımına göre nüfusu 329 dır.
SALACIK (Cavana):
Akçaabat'ın 5 km batısında, kıyıdan geçen devlet karayolu üzerinde kurulmuştur. Doğusunda Darıca, batısında Akçakale beldeleri, kuzeyden Yeniköy, kuzeyden Karadeniz ile çevrilidir. Nüfusu l037'dir. Söylendiğine göre Osmanlı döneminde köye ilk gelenler Mankafaoğlu, Sakaoğlu, Malkoçoğlu, Kalafatoğlu ve Çanakçı adıyla anılan ailelelerdir. Bunlar ve arkalarından gelenler, soyadı yasası çıktıktan sonra Akçay, Aydın, Bulut, Buruk, Çanakçı, Cimşit, Çolak, Demirdağ, Ege, Gencosman, Güler, Hızır, Işıldak, Kara, Kalafat, Kalaycı, Koç, Kurtaran, Malkoç, Karaosman, Kelali, Memiş, Mollaali, Nezir, Özel, Öztürk, Saka, Sakallı, Tan, Topal, Türk, Yurdakul gibi soyadlar aldılar.
SARICA (Sari):
Akçaabat'ın batı yakasında, Akçaabat ile Çarşıbaşı arasındaki sınır çizgisinin 8 km iç kesiminde bulunan küçük bir köydür. Doğusunda Eskiköy, batısında Çarşıbaşı ilçesine bağlı Veliköy, güneyinde Küçükköy ve Serpil köyü, kuzeyinde Mersin beldesinin Üzümlü mahallesi vardır, Köyün Akçaabat'a uzaklığı 18 km, nüfusu 315'tir. Söylendiğine göre 19.yüzyıl ortalarında buraya ilk gelenler Tuna'lar, Kocabaş'lar, Küçük'ler ve Kerimkar'lardır. Bunlar soyadı yasası çıktıktan sonra Bayır, Cüce, Demirci, Hardal, Kaba, Kerimkar, Kılıç, Küçük soyadlarını aldılar.
SERTKAYA (Metinganiya):
Metinganiya deresi diye anılan geniş vadideki 8 köyün çekirdeği Sertkaya köyüdür. Köyün başındaki yalçın kayalar da Metinganiya Kayası diye anılır. Camiyanı, Kıran, Hoşoğlanlar, Tufanlı, Kırandoğlu, Çubukluk, salmanlı, Vundoğlu, Taşçıoğlu adıyla anılan semtleri vardır. Akçabat'tan uzaklığı 16 km, nüfusu 856'dır. Köy halkı Akbulut, Akçay, Akdoğan, Akgün, Aksu, Akkaş, Akyol, Akyüz, Aygün, Batar, Bayram, Baytar, Boz, Çamur, Çelik, Demir , Fındık, Fındıkçı, Gedikli, Günay , Kahveci, Kaya, Koca, Kardeş, Kırandi, Kocaman, Kokoç, Komar , Köksalan, Meydan, Şal, Parmak, Parmaksız, Sarıkaya, Sivri, Taşçı, Tüylü, Tuna, Yamaç, Yazıcı soyadlarıyla anılır. Bu soyadları taşıyaların bir bölümü Gümüşlü köyüne ayrılmıştır.
TATLISU:
Söğütlü deresi vadisinin 7 km iç kesiminde, vadinin doğu yakasındaki yamaçlarda yer alır. Köyün bulunduğu alan Ormankıran diye anılır. Akçaabat'a uzaklığı 8 km, nüfusu 417'dir.
TÜTÜNCÜLER:
Eski adı Satari olan büyük köyün 1957'de üçe bölünmesiyle oluşan yeni köylerden biri de Tütüncüler köyüdür. Akçaabat'ın 8 km güneyinde, Kireçhane deresi vadisinin orta kesiminde yer alır. Kaleönü, Ortaköy, Fıstıklı köyleriyle Akçaabat'ın Dürbinar mahallesiyle çevrilidir. Köyün nüfusu 635'tir. Köy halkı Akbulut, Aktepe, Aydın, Çelik, Çetintan, Durna, Emiral, Erol, Köse, Güner , Karaalan, Kurt, Mert, Küçük, Serkaya, Sivrioğlu, Sivrikaya, Şahin, Şengün, Tamer, Topal, Üçüncü, Yılmaz soyadlarıyla anılır.
UÇARSU (Kokana):
Yıldızlı deresi vadisinin yüksek köylerinden biridir. Doğu, batı ve kuzey yönlerinde Fındıklı, güneyinde Cevizlik, güneydoğusunda Çukurca köyleriyle komşudur. Merkez, Çamlıca, Kirli adı verilen 3 mahalleden oluşur. Ayrıca konak ve Güney adlı semtleri vardır. Akçaabat'a uzaklığı 25 km, nüfusu 1 121 'dir. Köy halkı Aydın, Babul, Bostan, Hamaloğlu, Hasta, Köroğlu, Kurt, Kaba, Met, Şahin, Ulu, Yalçın, Yılrnaz soyadlarıyla anılır.
YENİKÖY:
Akçaabat'ın 3 km batısındaki Salacık köyünün güney sırtlannda kurulan Yeniköy, 1940'larda Salacık'tan ayrılmıştır. Köyün sınırları Darıca, Zeytinlik, Korucu, Çamlıca, Salacık adlı köy ve mahallelerle çevrilidir. Akçaabat'a uzaklığı 8 km, nüfusu 413 dolayındadır. Köy nüfusuna kayıtlı olanlar Akan, Aksoy, Altıntaş, Ark, Azaklı, Beşli, Bilazer, Birinci, Cambaz, Çanak, Çanakçı, Çolak, Çelikkale, Demirci, Derviş, Duman, Dumıuş, Güneysu, Karaçukur, Kavaz, Kelali, Memiş, Muhçu, Nayman, Özdemir, Şen, Şener, Şengün, Yaman, Yetiş, Zeynel soyadlarıyla anılır.
YEŞİLTEPE (Vazıl):
Söğütlü deresi vadisinin 8 km iç batısındaki yamaçlarda kurulmuştur. Eski adı Vazıldimina olan köy, 1963'te ikiye bölündü. Vazıl diye anılan bölümü Yeşiltepe, Dimena denilen bölümü Fıstıklı adıyla bağımsız bir köy oldu. Akçaabat'a uzaklığı 12 km, nüfusu 638'dir. Köyün en eski aileleri Bayraktar'lar , Kasapoğulları, Dervişoğulları, Muşmul'lar, Güner'ler, Ergün'ler ve Şirinoğulları'dır. Bu aileler ve yakınları günümüzde Akdağ, Aktuğ, Alemdar, Bayraktar, Bayram, Bektaş, Çakar, Derviş, Ergel, Ergü, Erol, Gönül, Güner, Güney, Karabacak, Kasap, Kaya, Kurtuldu, Muşmul, Şirin, Turhan, Üstün, Uzer, Yardım, Yılmaz gibi soyadlarla anılıyor.
YEŞİLYURT:
Yıldızlı deresi i1e Söğütlü deresi vadileri arasındaki sırtlarda kurulan Akören, Akdamar, Kirazlık, Oğulkaya köyleri ve Derecik beldesi ile uğurlu mahallesiyle çevrilidir. Akçaabat'tan uzaklığı 16 km, nüfusu 532'dir. Köy halkı Akçay, Akbaş, Çepni, Çubukçu, Davutoğlu, Dilber, Ertem, Kahraman, Köroğlu, Melek, Öztürk, Serdar, Şahin, Uçar, Uzunali, Un, Yılmaz, Yurtsever soyadlarıyla anılır.
ZAFERLİ:
Söğütlü deresi vadisinin batı yakasındaki Bozdoğan köyünden ayrılan küçük bir köydür. Zanga, Güney ve Durmuşlu adı verilen semtleri vardır. Doğusunda Bozdoğan, batısında Gümüşlü, güneyinde Şinik ve Arpacılı, kuzeyinde Sertkaya köyleri yer alır. Akçaabat'tan uzaklığı 15 km, nüfusu 467'dir. Köy halkı Aktuğ, Batar, Bayraktar, Bayram, Baytar, Birinci, Demirci, Karcı, Taşçı, Yahyaoğlu soyadlarıyla anılır.
Kaynak: Akçaabat-H.Gedikoğlu/Akçaabat Belediyesi Kültür Yayını I.
.png)
